 Η πόλη, χτισμένη στη βόρεια ακτή του Αιγαίου, προφανώς διέθετε λιμένα.. Η Μάκρη ήταν σημαντικός σταθμός στην Εγνατία Οδό, ενώ παράλληλα επικοινωνούσε με την ενδοχώρα με δρόμο στο ΝΑ άκρο της Ροδόπης.  ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Η πόλη βρισκόταν δίπλα στην Εγνατία Οδό και κατοικούνταν ήδη από την αρχαιότητα, δεδομένου ότι η αρχαία πόλη της Ορθαγορίας θα πρέπει να αναζητηθεί στην ίδια θέση. Η αρχαιότερη μαρτυρία για τη Μάκρη προέρχεται από την συμμετοχή επισκόπου στη Σύνοδο του 879. Μαρτυρείται επίσης σε μολυβδόβουλα του 11ου και 12ου αι. Το 1097 οι Νορμανδοί διά μέσου της Macra κατευθύνονται προς την Κωνσταντινούπολη. Τον Απρίλιο του 1195 ο Ισαάκιος Β΄κατά τη φυγή του συλλαμβάνεται στη Μάκρη και κατόπιν τυφλώνεται στη Βήρα . Σε σχέση με το περιστατικό αυτό μαρτυρείται συχνά η λανθασμένη ταύτιση της Μάκρης με τα Στάγειρα Χαλκιδικής. Μία άλλη πηγή αναφέρει σχετικά με τον Ισαάκιο Β΄ ότι τυφλώθηκε στην κλεισούρα της Μάκρης. Με τη λέξη "κλεισούρα" πρέπει μάλλον να εννοήσουμε το στενό εκείνο πέρασμα, που βρίσκεται περίπου 8χλμ ΒΔ της Μάκρης κοντά στον Κόμαρο και οδηγεί μέσω της οροσειράς στη Μοσυνόπολη. Στα 1204 η "pertinentia de Macri et Traianopoli" μαζί με το "casale Brachon" περιέρχεται στους σταυροφόρους (prima pars). Tην άνοιξη του 1205 ο Anseau de Courselles πρέπει να ανέλαβε κατ'εντολή του θείου του Γοδεφρίδου του Βιλλεαρδουίνου το τιμάριο "es parties de Macre et de Trainople" . Το 1205, 1206 η πόλη καταστρέφεται από τον Καλογιάννη, ωστόσο φαίνεται πως εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά και να βρίσκεται σε κάποιο σημαντικό οικονομικό επίπεδο. Το Δεκέμβριο του 1208 o αυτοκράτορας Ερρίκος περνάει από τη Machre κατά τη διαδρομή από την Κωνσταντινούπολη προς τη Θεσσαλονίκη. Η Macre αποτέλεσε επιπλέον το ανατολικό όριο της περιοχής που διεκδίκησαν οι λομβαρδοί βαρώνοι. Η Μάκρη εμφανίζεται επίσης ως ονομασία της ορεινής χώρας στα ΒΔ και Β της πόλης, μέσω της οποίας ο Θεόδωρος της Ηπείρου εφόρμησε λίγο μετά το 1224 επιτυχώς από την Μοσυνόπολη και την Γρατιανούπολη στην περιοχή του κάτω Έβρου. Και στην περίπτωση αυτή ο συγκεκριμένος ορεινός όγκος χαρακτηρίζεται ως "Σταγείρας όρος" . Το 1361 περνάει στους Τούρκους και ο μητροπολίτης αποζημιώνεται για την απώλεια των εισοδημάτων του με την Αίνο. Στα 1433 Ελληνες και Τούρκοι κατοικούνε την πόλη "Macry", με εξαίρεση κάποια σημαντικά τμήματα του φρουρίου που καταστράφηκαν εκτενώς . Από το 14ο αιώνα εμφανίζεται με διάφορα ονόματα στους θαλάσσιους χάρτες (Macri ]) και τους πορτολάνους (Matri, Makre, κάλ.). Xριστιανισμός: Η πόλη της Μάκρης ήταν άμεσα συνδεδεμένη με αυτή της Βήρας και της Τραϊανούπολης. Ηταν μία από τις επισκοπές που υπάγονταν στην μητρόπολη Τραϊανουπόλεως (εκκλησιαστική επαρχία Ροδόπης) μετά τον 9ο αι., όπως φαίνεται στη "Διατύπωση" του Λέοντα ΣΤ΄. Η επισκοπή συνεχίζει να εμφανίζεται στους καταλόγους έως τον 13ο αι. Περί τα 1210 η Μάκρη (Makrensis) είναι λατινική αρχιεπισκοπή με μία επισκοπή στη δικαιοδοσία της, αυτή της Μαρώνειας . Το Νοέμβριο του 1224 ο πάπας Ονόριος Γ΄ ζήτησε από όλους τους κληρικούς της " Romania citra Macram" να υποστηρίξουν το Γουλιέλμο τον Μομφερατικό και από εκείνους της "Roamania ultra Macram" να βοηθήσουν το λατίνο αυτοκράτορα της Κων/λης. Η επισκοπή ήταν σχετικά εύπορη και αναφέρεται μαζί με εκείνη της Βήρας γύρω στο 1310. Γίνεται μητρόπολη μετά το θάνατο του Ανδρονίκου Γ΄, στα 1341, όπως και άλλες θρακικές επισκοπές αυτή την περίοδο, και πιθανόν στο ίδιο χρονικό διάστημα με αυτή του Λοπαδίου. Η Μάκρη εμφανίζεται στο τελευταίο τμήμα της notitia 11. Η προαγωγή της σε μητρόπολη φαίνεται στο στο κεφ. Β της "Νέας Εκθεσης", ενώ καταλαμβάνει την 104η σειρά, ανάμεσα στην Ξάνθεια και το Περιθεώριο, στην ψευδο-notitia του Ανδρονίκου Γ΄. Δε γνωρίζουμε ονομαστικά παρά μόνο ένα μητροπολίτη, τον Ιάκωβο, που υπέγραψε το συνοδικό τόμο του 1347. Ωστόσο πρέπει να αναφέρουμε τον ανώνυμο "αρχιερέα" Μάκρης, προφανώς μητροπολίτη, που έπαιζε το ρόλο του πρεσβευτή ανάμεσα στον Απόκαυκο και τον Καντακουζηνό κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Διδυμοτείχου, προς το τέλος του καλοκαιριού του 1344. Πρόκειται για την πολιορκία από τον Απόκαυκο, του οποίου ο μητροπολίτης φαίνεται πως ήταν οπαδός. Στα 1354 ο μητροπολίτης Μάκρης αναλαμβάνει το διακαίωμα να διευθύνει την μονή Αγίας Τριάδος στην Κωνσταντινούπολη κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής του. Στα 1361 η Μάκρη περνάει στους Τούρκους και ο μητροπολίτης αποζημιώνεται για την απώλεια των εισοδημάτων του με την Αίνο . Nαοί και ιερά: Παλαιοχριστιανικά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη μιλούν για το παρελθόν της πόλης, αν και κανένα κτίριο του 5ου-6ου αι. δεν έχει προς το παρόν αποκαλυφθεί στην περιοχή. Βόρεια του μεταβυζαντινού ναού της Αγ. Αναστασίας και κοντά σε αυτόν αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια τρίκλιτης βασιλικής του 9ου-10ου αι., πάνω στα οποία χτίστηκε στις αρχές του 20ου αι. ένα τζαμί. (Ο ναός της Αγίας Αναστασίας είναι μια θολωτή τρίκλιτη βασιλική νεωτέρων χρόνων με κίονες από ντόπιο υποκίτρινο μάρμαρο. Στη Δ πλευρά βρίσκεται νάρθηκας με ζωγραφισμένη οροφή. Το τέμπλο του ναού είναι επιχρυσωμένο, χρονολογείται στο 17ο αι. και φέρει εικόνες του 17ου-18ου αι. Ο ναός πρέπει να είναι μεταγενέστερος του τέμπλου, γιατί αυτό έχει διαστάσεις μη προσαρμοζόμενες στο ναό . Στο ΝΑ άκρο του χωριού, στην περιοχή " Επισκοπείο" που βρίσκεται έξω από το τείχος της πόλης, βρέθηκαν λείψανα ναού σταυροειδούς μετά τρούλλου. Πρόκειται για τετρακιόνιο εγγεγραμμένο σταυροειδή ναό, με τρεις αψίδες. Στην εκκλησία αυτή, η οποία είναι γνωστή ως επισκοπή, σώζονται λείψανα τοιχογραφιών και ψηφιδωτών δαπέδων που χρονολογούνται στο 12ο αι. 1, 5χλμ Α της Μάκρης, στην περιοχή Αγ. Γεώργιος, βρίσκονται τα κατάλοιπα ενός ακόμη ναού . Κοντά στην ακτή και λίγο πιό κάτω από το χωριό υπάρχουν πολυάριθμα βραχώδη σπήλαια, που πρέπει να χρησιμοποιήθηκαν κατά τη βυζαντινή περίοδο. Στην περιοχή του σημερινού χωριού Μάκρη, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου από την ακτή, υπάρχουν τα λείψανα του βυζαντινού τείχους της πόλης (διατηρούνται τμήματα με κυκλικούς και ορθογώνιους πύργους).Σπαράγματα τοιχογραφιών εντοπίζονται στα ερείπια ναού σταυροειδούς μετά τρούλλου, που βρίσκεται στην άκρη του χωριού και έξω από το τείχος της πόλης, στην περιοχή "Επισκοπείο". Χρονολογούνται στο 12ο αι. Σπαράγματα ψηφιδωτών δαπέδων εντοπίζονται στα ερείπια ναού σταυροειδούς μετά τρούλλου, που βρίσκεται στην άκρη του χωριού και έξω από το τείχος της πόλης, στην περιοχή " Επισκοπείο". Χρονολογούνται στο 12ο αι. |
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης πηγή Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός |
http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?perioxhid=B0223
