Σουφλί η πόλη του μεταξιού

Το Σουφλί αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή στα 1667. Την περίοδο εκείνη ήταν ένα κεφαλοχώρι απαλλαγμένο από φόρους. Η τουρκική ονομασία Σοφουλού φανερώνει ότι πιθανότατα αποτελούσε κτήμα μοναστικού τάγματος που όντως μαρτυράται στην περιοχή.(Σοφού=Ασκητης και Σοφολού=Ασκητήριο). Αργότερα βέβαια η ομάδα του Σουλιώτη οπλαρχηγού Γιώργη Κα­στριώτη, αμέσως μετά το θάνατό του, φοβούμενη την υποδούλωση από τουςΤούρκους, εγκατέλειψε τη γη των προγόνων της διασχίζοντας τα βουνά κι εγκα­ταστάθηκε στη Θράκη. Πολλοί από αυτούς δημιούργησαν χωριά απομονωμέvα από κεντρι κούς δρόμους, όπως Μανδρίτσα, Μαυροκκλήσι και ανατολικά τουΈβρου το Ζάλοφο. Μια μεγάλη ομάδα Σουλιωτών δημιουργεί εδώ ένα άλλο Σού­λι. Αλλάζοντας τον τόνο της λέξης και προσθέτοντας ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη συλλαβή το σύμφωνο Φ (Σουφλί), σώζει την πίστη της και το ελληνικό της φρόνημα. Μια άλλη ομάδα του Γ. Καστριώτη, δημιουργεί το Ζάλογκο Ανατολικά του Έβρου, αλλάζοντας και εδώ το δίφθόγκο -γκ- με το γράμμα -φ-, (Ζάλοφο). Είναι το ηρωικό και ιστορικό Μεγάλο Ζαλούφι, που το κατέστρεψαν οι Τούρκοι στις 12-7-1913.

Οι Σουφλιώτες, προς ανάμνηση του Σουλίου διατηρούν σουλιώτικους χαρα­κτηρισμούς στις οδούς όπως Κακοσουλίου, Λέκκα κ. α. και στα ονόματά τους όπως Αραμπατζής-Καλαϊτζής-Μπρίκας κλπ. Επίσης, τη συλλαβή -ζα- που προστιθέμενη στην αρχή της λέξης σημαίνει μεγάλο, (Ζά-λογγο, Ζάμπλουτος, Ζά-θεος κ. α.), προστιθέμενη δε στο τέλος σημαίνει μικρό, (βάρκι-ζα=μlκρή βάρ­κα, πίπι-ζα=μlκρή φλογέρα). Η εκδοχή αυτή ίσως είναι περισσότερο πειστική, αν πρατηρήσει κανείς τα παλιά τους κοσμήματα.

Οι Σουφλιώτες είχαν συγγενικούς δεσμούς με άλλες πόλεις που δημιούργησαν οι ομάδες που έφυγαν από το Σούλι, όπως με την Αργιθέα Αγράφων και το Ανθηρό Καρδίτσας.

Είναι ωστόσο ιστορικά διαβεβαιωμένο ότι το Σουφλί κατοικούνταν από τη Νεολιθική Εποχή. Αυτό διαπιστώνεται από αντικείμενα που βρέθηκαν στην περιοχή, καθώς και την ανακάλυψη τάφων της Ελληνιστικής Περιόδου. Το έντονο θρακιώτικο στοιχείο στα έθιμα της περιοχής μαρτυρεί την καταγωγή των Σουφλιωτών από το μεγάλο Θρακικό φύλο της Βαλκανικής χερσονήσου και των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου.Κατά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το Σουφλί αποτελούσε ισχυρό οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό κέντρο που απλωνόταν και στην ανατολική όχθη του ποταμού Έβρου με πληθυσμό της τάξης των 60.000 ατόμων. Η ραγδαία ανάπτυξη οφείλεται στην σηροτροφία, που υπήρξε ο οικονομικός πνεύμονας της περιοχής για πολλές δεκαετίες. Τότε ιδρύθηκαν και τα εργοστάσια επεξεργασίας μετάξης των Αζαρία και Πάπο (1908), των Τζίβρε (1920) που ήταν και η μεγαλύτερη μονάδα της περιοχής και του Π. Χατζησάββα. Αργότερα δημιουργούνται το εργοστάσιο Τσιακίρη (1954) που λειτουργεί ως σήμερα και το κρατικό εργοστάσιο (1967). Η αμπελουργία και η οινοποιεία παρουσίασαν γρήγορη ανάπτυξη. Αυτά ήταν τα δύο κύρια σκέλη της οικονομικής ζωής του τόπου. Παράλληλα αναπτύχθηκαν και άλλες μορφές βιοτεχνίας όπως τα 60 καροποιεία και σιδηρουργεία που λειτουργούσαν πριν το 1922, καθώς και οι 4 ατμοκίνητοι αλευρόμυλοι και αρκετές μονάδες παραγωγής σισαμελαίου.

εργοστάσιο μετάξης

Μετά τις συνθήκες του 1922-23 η Ανατολική Θράκη και η Ρωμυλία πέρασαν στην κυριότητα του νεοσύστατου τουρκικού κράτους. Έτσι, το Σουφλί έχασε το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας των 70.000 στρεμμάτων, που ήταν απέραντα μορεολίβαδα, αποκλειστική τροφή του μεταξοσκώληκα. Επιπλέον, η σηροτροφία και το εμπόριο μεταξιού περιήλθαν στο ελληνικό, νομικό και φορολογικό καθεστώς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση της παραγωγής και των εξαγωγών σε ευρωπαϊκές χώρες. Η ανακάλυψη και διάδοση της τεχνητής μεταξωτής ίνας ανέκοψε οριστικά και αμετάκλητα την πορεία της σηροτροφίας. Τα 4 εργοστάσια αναπήνησης καθώς και οι πολλές οικοτεχνίες παραγωγής μεταξιού έπαψαν να λειτουργούν. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 5 βιοτεχνίες ύφανσης και παραγωγής μεταξωτών ειδών καθώς και καταστήματα που εμπορεύονται μεταξωτά είδη. Το 1993, η παραγωγή κουκουλιών ανερχόταν σε 5.000 κιλά από 800.000 κιλά που ήταν το 1908.

Thracian Tomb of Sveshtari

Brief Description


Discovered in 1982 near the village of Sveshtari, this 3rd-century BC Thracian tomb reflects the fundamental structural principles of Thracian cult buildings. The tomb has a unique architectural decor, with polychrome half-human, half-plant caryatids and painted murals. The 10 female figures carved in high relief on the walls of the central chamber and the decoration of the lunette in its vault are the only examples of this type found so far in the Thracian lands. It is a remarkable reminder of the culture of the Getes, a Thracian people who were in contact with the Hellenistic and Hyperborean worlds, according to ancient geographers.



Thracian Tomb of Sveshtari © Nenko Lazarov
Outstanding Universal Value

Brief synthesis

The Thracian Tomb near Sveshtari is an extremely rare and very well preserved monument of the sepulchral architecture containing remarkable elements in terms of their quality and style sculpture and painting. The Tomb is also remarkable for the fact that it represents local art, inspired by Hellenism, a rare case of an interrupted creative process which possesses specific characteristics.

Criterion (i): The Thracian Tomb near Sveshtari is a unique artistic achievement with its half human, half vegetable caryatids enclosed in a chiton in the shape of an upside down palmette. The fact the original polychromy has been preserved with its ochre, brown, blue, red and lilac shades adds to the bewitching charm of an expressive composition where the anthropomorphic supports conjure up the image of a choir of mourners frozen in the abstract positions of a ritual dance.

Criterion (iii): The tomb is exceptional testimony to the culture of the Getes, Thracian peoples living in the north of Hemus (contemporary Stara Planina), in contact with the Greek and Hyperborean worlds according to the ancient geographers. The Tomb is also remarkable for the fact that it represents local art inspired by Hellenism, a rare case of an interrupted creative process, which possesses specific characteristics. This monument is unique in its architectural décor and in the specific character of the funeral rites revealed by the excavation.

Integrity (2010)

The integrity of the site is consistent with its unchanged character, and the surrounding area. The monument is located within the archaeological reserve "Sborianovo", where more than 40 Thracian sepulchral mounds, various sanctuaries, ancient and medieval villages, buildings, a fortress, mausoleum and a minaret from the ottoman period, exist. The property encompasses within its boundaries all the components necessary to convey its Outstanding Universal Value.

Authenticity (2010)

The Property retains its authenticity, being preserved in its original location by a moisture-isolating protective shell when the external sepulchral mound was reinstated. The enclosing embankment also emerges as a unique element in the surrounding landscape. The general condition of the original stone figures and pictorial elements of the construction is good, and the spatial organization of the Tomb is retained unaltered. The conservation work has been completed with minimal and discrete interference. The Tomb is open for visitors whilst meeting technical conservation requirements.

Protection and management requirements (2010)

The management is implemented under:

- Cultural Heritage Law (Official Gazette No.19 of 2009) andsubdelegatedlegislation. This law regulates the research, studying, protection and promotion of the immovable cultural heritage in Bulgaria, and the development of Conservation and Management plans for its inscribed World Heritage List of immovable cultural properties.

- The Instructions of the Ministry of Culture and the Ministry of Construction, Architecture, and Public Works on preservation of culture monuments and territory usage of the Historical-Archaeological Reserve "Sboryanovo" and its protection area (Letter No.RD-91-00 10/25.04.1990 of the Ministry of Culture);

- The Spatial Planning Act - (Official Gazette, No.1 of 2001 with amendments) and subdelegated legislation relates to spatial and urban planning, investment projects and buildings in Bulgaria. It also determines particular territorial and spatial protection, and the territories of cultural heritage.


Long Description



The discovery in 1982 of the Thracian tomb of Sveshtari was one of the most spectacular archaeological events of the 20th century. The tomb itself is a unique artistic achievement with its half-human, half-vegetable caryatids enclosed in chitons in the shape of inverted palmettes. The fact the original polychromy has been preserved with its ochre, brown, blue, red and lilac shades adds to the bewitching charm of an expressive composition where the anthropomorphic supports conjure up the image of a choir of mourners frozen in the abstract positions of a ritual dance. The tomb is an exceptional testimony to the culture of the Getae, a Thracian people living in the north of Hemus, in contact with the Greek and Hyperborean worlds according to ancient geographers.

The tomb is located in a region declared an archaeological reserve, near the town of Razgra between the villages of Malak Porovetz and Sveshtari in Isperih municipality, in the river Krapinetz canyon and on the hills around. The time when the Sveshtari tomb was built (mid-3rd century BC) coincided with the period of a great political, economic and cultural upsurge of the Thracian tribe of the Getae. The rich decoration and perfect architecture of the tomb demonstrate the political power of the ruler.

Under a tumulus 11.5 m high and roughly 70 m in diameter, geophysical prospecting revealed, to the south-east, the monumental entrance to a hypogeum of exceptional interest, including a dromos, an antechamber, and two rectangular funeral chambers. The layout of this Thracian king's tomb, which is very different from that of Thracian tombs with cupolas such as that of Kazanlak, fits a Hellenistic model to be found in Macedonia, Asia Minor and Egypt. The tomb of Sveshtari is, however, unique in its architectural decor and in the specific character of funeral rites revealed by the excavation.

The tomb consists of a corridor (dromos) and three square chambers: antechamber, lateral chamber, and main burial chamber covered by a semi-cylindrical vault. The plan of the building provides a new interesting example in Thracian building practice. The decoration of the tomb is executed in the spirit of the contemporary Hellenistic architecture. Its entrance is flanked by two rectangular columns (antae). Above them there is an architrave plate with a frieze in relief, consisting of stylized bovine heads (bucrania), rosettes and garlands. Ten beautiful female figures with hands raised high like caryatids are impressive. The figures are about 1.20 m tall, presented frontally, wearing long sleeveless dresses (chitons) tied with a thin belt below the breasts.

Two funerary beds, human bones and grave offerings were discovered in the central chamber. From the scattered stone details it was possible to reconstruct the facade of the tomb (aedicula), consisting of pilasters, cornice and a pediment, and closed with three stone doors. Being situated in front of the large funerary bed as a symbol of the boundary between life and death, the aedicula isolated the grave of the deified ruler (the most sacral part of the tomb) from the rest of the place. In the centre of the composition the goddess is offering a gold wreath to the ruler, depicted as a horseman facing her. On both sides of them there are processions of servants and armour-bearers carrying different gifts in their hands.

The layout of the central chamber which contained two stone funeral beds and an aedicula imitates the arrangement of a peristyle house: five half-columns and ten sculpted feminine caryatids in high relief on limestone flagstones support the architrave barrel-vaulted Doric frieze with its triglyphs and metopes spanning the room at mid-height.

In the north-west lunette, on the wall opposite the entrance, there is a painting depicting the deceased as hero, who, in the presence of several protagonists, is advancing on horseback towards the central figure of a deity extending a laurel wreath. Skeletal material found during excavation bears witness to the horse sacrifices that accompanied the funerary rites.

Source: UNESCO/CLT/WHC